علت نفخ شكم يك فرآيند بيولوژيكي است كه منجر به تجمع گاز در دستگاه گوارش مي شود و اين گاز از طريق مقعد از دستگاه گوارش خارج مي گردد.
نفخ شكم هميشه بيخطر نيست و ميتواند نشانه بروز بيماريهاي خطرناك گوارشي باشد.
علت ايجاد نفخ شكم
نفخ شكم ميتواند ناشي از فرآيندهاي طبيعي بدن باشد. معمولا گاز به دو روش در بدن به وجود مي آيد.
هنگام خوردن يا نوشيدن، هوا نيز وارد معده مي شود و سبب جمع شدن اكسيژن و نيتروژن در دستگاه گوارش مي گردد. عمده گاز بلع شده بعد از غذا خوردن به صورت آروغ زدن از معده خارج ميشود؛ تنها بخش كمي از آن وارد روده ميشود.
همچنين در بدن هنگام هضم غذا گازهاي هضم كننده اي مانند هيدروژن، متان و دي اكسيد كربن توليد مي شود.
در هر دو مورد نفخ ايجاد مي شود كه به ناراحتي شكمي منجر مي گردد.
از ديگر علل ايجاد نفخ شكم
- يبوست
- ريفلاكس معده به مري (بازگشت غذا و اسيد معده از معده به مري)
- سندرم روده تحريك پذير
- افزايش وزن
- عدم تحمل لاكتوز
- پرخوري و تند غذا خوردن
- رشد بيش از حد باكتري ها در معده يا روده كوچك
- آكاربوز (داروي بيماري ديابت) و هر دارويي كه داراي لاكتولوز و يا سوربيتول باشد مي تواند باعث نفخ شود.
- مصرف برخي از داروها (از جمله آنتي بيوتيكها و مسهلها)
- عادت به مصرف نوشابه و نوشيدنيهاي صنعتي
- مصرف زياد نمك (سديم)، خوراكيهاي رژيمي و شيرينكنندههاي مصنوعي
- مصرف بيش از حد حبوبات
- جويدن آدامس يا مكيدن آبنبات و مصرف سيگار
- نزديك بودن زمان مصرف وعده غذايي شام با ساعت خواب
اگر رژيم غذايي شما حاوي مقادير زيادي كربوهيدرات يا قند نيست و بيش از حد معمول هوا را بلع نمي كنيد، نفخ بيش از حد ممكن است، ناشي از وضعيت پزشكي باشد. شرايط بالقوه نفخ شكم از شرايط موقتي تا مشكلات گوارشي متغير است. برخي از اين شرايط عبارتند از:
- يبوست
- گاستروانتريت
- عدم تحمل مواد غذايي ، مانند عدم تحمل لاكتوز
- سندرم روده تحريك پذير (IBS)
- بيماري كرون
- بيماري سلياك
- ديابت
- اختلالات اشتها
- كوليت اولسراتيو
- سندرم دامپينگ
- بيماري ريفلاكس معده به دستگاه گوارش (GERD)
- پانكراتيت خود ايمني
- زخم معده
روش هاي درمان خانگي نفخ شكم، روده و معده
نفخ معمولا مشكلي جدي براي سلامتي نيست. در بيشتر موارد، تغيير در شيوه زندگي و رژيم غذايي تمام چيزي است كه براي حل آن مورد نياز است.
بعضي از راهها براي كاهش نفخ عبارتاند از:
مصرف ماست و دوغ
از آنجايي كه بعضي از افراد به لاكتوز حساسيت دارند؛ بهتر است به جاي شـير، از ماست استفاده كرد. ماست غذايي از پيش هضم شده است. يعني پروسهاي كه در روند تهيه ماست طي شده، باعث شده است كه به محض ورود ماست به بدن جذب بافتها شود.
ساختمان شكر موجود در شير، زماني كه به ماست تبديل ميشود كاملاً ميشكند. همين امر از بروز نفخ و گاز معده جلوگيري ميكند. وجود باكتريهاي زنده اسيدوفيلوس و لاكتوباسيلوس در ماست باعث كاهش شديد نفخ ميشود.
استفاده از سبزيهاي معطر
ريختن سبزيهاي معطر روي غذا و پختن آنها با غذا و يا استفاده آنها در ماست مانند مقداري نعناع خشك، زنجبيل، گشنيز، گل سرخ، آويشن باعث رقيق شدن اسيد معده شده و هضم غذا را راحتتر ميكند.
همچنين سبزيهاي معطر به صورت جوشانده و يا استفاده از عرق آنها مانند عرق نعناع، آويشن، گلپر، رزماري، زردچوبه، زيره و بسياري ديگر از نفخ معده جلوگيري ميكند. خوب است بدانيد كه سبزيهاي معطر، داراي اسانسهاي ميكروبكش و ضدعفونيكننده هستند و قديم كه مواد ضدعفونيكننده و داروها موجود نبود، براي ضدعفوني دستگاه گوارش از اين سبزيها استفاده ميكردند.
مصرف آب
تصور بسياري افراد اين است كه هنگام نفخ معده نبايد آب بنوشند؛ در صورتي كه تصوري كاملاً اشتباه است. زماني كه آب نمينوشيد بدن احساس كمبود آب ميكند؛ در نتيجه سعي ميكند همان ميزان آب موجود را حفظ كند. پس اگر زياد نفخ ميكنيد، بهتر است به جاي كم كردن ميزان مايعات، مقدار آنها را بيشتر كنيد.
فعاليت روزانه و يا قدم زدن پس از صرف غذا
نحوه فعاليت روزانه شما ميتواند در نفخ كردنتان تأثيرگذار باشد. سعي كنيد هر روز به ميزان كافي بخوابيد و روزانه حداقل 30 دقيقه فعاليت فيزيكي داشته باشيد.
ترك سيگار
سيگار كشيدن باعث ميشود افراد هواي بيشتري بسوزانند و همچنين ميتوانند سيستم گوارش را تحريك كند.